با اصطلاحات مرتبط با زندان و زندانبانی در متون قانونی آشنا شوید.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان زندانها و اقدمات تأمینی و تربیتی کشور، توسعه اطلاعات حقوقی و قضایی شهروندان از اهداف آموزشی و اطلاع‌رسانی روابط عمومی است؛ برهمین اساس هم مخاطبان می‌توانند مجموعه‌ای از اصطلاحات مرتبط با حوزه زندان را در این مطلب دریافت کنند. محتوای این دایره‌المعارف به‌روز می‌شود.
مؤسسه کیفری: واحدی زیرمجموعه سازمان است که متهم یا محکوم به دستور مرجع قضایی یا قانونی صلاحیتدار، بازداشت و یا برای تحمل محکومیت حبس با هدف اصلاح‌وتربیت و بازسازگاری اجتماعی در آنجا نگهداری می‌شود که انواع آن عبارت است از زندان‌های بسته، نیمه باز، مرکز حرفه‌آموزی و اشتغال یا زندان باز، بازداشتگاه، اردوگاه کاردرمانی و کانون اصلاح و تربیت اطفال و نوجوانان
زندان بسته: زندانی است محصور با برج‌های دیده‌بانی که دارای دو پوسته یا حصار داخلی و خارجی و برخوردار از شرایط و ضوابط امنیتی و حفاظتی.
زندان نیمه‌باز: مکان محصوری است با حفاظت مناسب در حد فاصل حصار داخلی و خارجی زندان بسته که در آنجا محکومان در زمان معین و تحت نظارت مأمور مراقب مسلح، به کار گمارده میشوند و پس از خاتمه کار مجدداً به خوابگاه گروهی یا اختصاصی بازگشت داده میشوند.
بازداشتگاه: محل نگهداری موقت متهم تحت قرار تأمین کیفری که با دستور کتبی مقام قضایی یا قانونی صلاحیتدار به آنجا معرفی شده و تحت مدیریت یا نظارت سازمان است.
اردوگاه کاردرمانی: محلی است برای نگهداری اصلاح‌وتربیت محکومان جرایم مواد مخدر و روانگردان.
کانون: محل نگهداری متهمان و محکومانی است که سن آنها در زمان ارتکاب جرم تا هجده سال تمام شمسی می‌باشد.
مرکز حرفه‌آموزی و اشتغال یا زندان باز: یکی از اقسام ندامتگاه عمومی است که محکومان به موجب رای دادگاه و یا با تصویب شورای طبقهبندی با سپردن تأمین مناسب محکومیت خود را در آنجا با حرفه‌آموزی، تحصیل علوم و فنون یا اشتغال به کار در حوزه‌های صنعتی، خدماتی و کشاورزی می‌گذرانند. این اماکن بدون مأمور مراقب مسلح بوده و محکومان پس از اتمام ساعت کار برای استراحت به خوابگاه گروهی درون ندامتگاه و یا بیرون از آن که تحت نظارت سازمان می‌باشد، باز می‌گردند.
زندانی: محکومی که به دستور مرجع قضایی یا قانونی صلاحیتدار در یکی از انواع مؤسسه‌های کیفری نگهداری می‌شود.
مددجو: متهم یا محکوم دارای سن کمتر از هجده سال تمام شمسی در زمان ارتکاب جرم که مطابق قانون و آیین‌نامه اجرایی سازمان باید در کانون نگهداری شود.
تعزیر: مجازاتی که مشمول عنوان حد، قصاص و یا دیه نیست و به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعی و یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال می‌گردد.
حبس تعزیری: مجازاتی است که میزان آن در شرع تعیین نشده است و قانونگذار میزان آن را تعیین کرده است. این حبس به هشت درجه تقسیم شده است که درجه اول شدیدترین و درجه هشتم آن سبکترین است. در برخی موارد می‌توان مجازات حبس را به جزای نقدی یا جایگزین حبس کاهش یا تبدیل کرد.
حد: مجازاتی است که موجب، نوع، میزان و کیفیت اجرای آن در شرع مقدس تعیین شده است.
قصاص: مجازات اصلی جنایات عمدی بر نفس، اعضاء و منافع است که به شرح مندرج در قانون مجازات اسلامی اعمال می‌شود.
دیه: اعم از مقدر و غیرمقدر، مالی است که در شرع مقدس برای ایراد جنایت غیرعمدی بر نفس، اعضاء و منافع و یا جنایات عمدی درمواردی که به هر جهتی قصاص ندارد به موجب قانون مقرر می‌شود.
تسلیم به رأی: اعمال ماده ۴۴۲ قانون آیین دادرسی کیفری که محکوم‌علیه حق تجدید نظرخواهی خود را اسقاط نموده و تقاضای تخفیف مجازات مینماید.
ادغام: اعمال مواد ۵۱۰ و ۵۱۱ قانون آیین دادرسی کیفری مبنی بر تجمیع محکومیت‌ها
اعمال ماده 696 قانون مجازات و یا ماده 3 نحوه اجرای محکومیت‌های مالی: بازداشت و یا ادامه بازداشت محکوم‌علیه تا رد عین، مثل و یا ادای قیمت محکوم‌له
اعمال تبصره ۳ ماده ۵۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری: انتقال محکوم به حبس به نزدیکترین زندان محل سکونت
آزادی مشروط: در مورد محکومیت به حبس تعزیری، دادگاه صادرکننده حکم می‌تواند درمورد محکومان به حبس بیش از ۱۰ سال پس از تحمل نصف و در سایر موارد پس از تحمل یک سوم مدت مجازات با رعایت شرایط ماده ۵۸ قانون مجازات اسلامی حکم به آزادی مشروط صادر نماید.
تعلیق مجازات: معلق شدن اجرای تمام یا قسمتی از مجازات بر اساس ماده ۴۶ قانون مجازات اسلامی
نظام نیمه‌آزادی: شیوه‌ای که براساس آن محکوم می‌تواند در زمان اجرای حکم حبس، فعالیت‌های حرفه‌ای، آموزشی، حرفه‌آموزی، درمانی و نظایر اینها را خارج از زندان انجام دهد.
مرخصی: در اجرای ماده ۵۲۰ قانون آیین دادرسی کیفری، محکوم در صورت رعایت ضوابط و مقررات مؤسسه کیفری، مشارکت در برنامه‌های اصلاحی و تربیتی و کسب حداقل یکصد نمره از درجه اعتباری لازم، مطابق دستورالعمل موضوع تبصره ۵ ماده ۸۰ این آیین‌نامه نامه اجرایی سازمان پس از اعلام شورای طبقهبندی ماهانه حداکثر سه روز از مرخصی برخوردار شود.
معسر: کسی است که به دلیل نداشتن مالی به جز مستثنیات دین قادر به تأدیه دیون نباشد.
مجرم خطرناک: مجرمی که سوابق و خصوصیات روحی و اخلاقی وی و کیفیت ارتکاب و نوع جرم ارتکابی، او را در مظان ارتکاب جرائم مهم در آینده قرار دهد. تشخیص این امر به عهده دادستان است.
حالت خطرناک: وضعیت متهم یا محکومی است که پیشینه، ویژگی‌های روانشناختی، شخصیتی و رفتاری وی و ماهیت جرم یا جرائم ارتکابی یا کیفیت ارتکاب آن، او را در مظان ارتکاب جرایم خشن یا مهم در آینده قرار می‌دهد. تشخیص این امر به عهده شورای طبقه بندی است. (مصادیق جرایم خشن و مهم مطابق با تعاریف مذکور در ماده یک دستورالعمل اجرائی کنترل مجرمان حرفه‌ای و سابقه‌دار مصوب 26/04/1397 می‌باشد)
جرایم مهم: عبارتند از جرایم حدی مستوجب سلب حیات، قتل عمد، نزاع دسته جمعی مسلحانه، جرایم عمدی علیه امنیت داخلی و خارجی کشور، آدم ربایی، جرایم سازمان یافته، تجاوز به عنف، دایر کردن مرکز فساد و فحشا، اسیدپاشی، اخلال در نظام اقتصادی کشور، سرقت مسلحانه یا مقرون به آزار، راهزنی، سرقت به عنف، کیف‌زنی، جعل، کلاهبرداری، قاچاق مسلحانه یا عمده مواد مخدر و روانگردان و کالای ممنوع و سلاح و مهمات، قاچاق انسان)
مراقبت الکترونیکی: نظارت و کنترل فرد تحت مراقبت به صورت مستمر یا دوره‌ای با استفاده از ابزار و تجهیزات الکترونیکی
پرونده وضعیت: پرونده‌ای است متشکل از مجموعه اطلاعات مربوط به متهم بازداشتی، زندانی و یا مددجو که مشتمل بر بخش‌های اجرای احکام، شخصیت، سلامت و مددکاری اجتماعی می‌باشد.
پرونده رفتاری: پرونده‌ای است برای ثبت مجموعه اطلاعات مربوط به رفتارها و سوابق عملکردی متهم یا محکوم در طول مدت بازداشت یا حبس، از حیث انجام تکالیف و مشارکت در برنامه های اصلاح و تربیت مؤسسه
پرونده نظارتی: پرونده‌ای است جهت ثبت درخواست‌های زندانیان از قاضی اجرا (ناظر زندان) و همچنین ثبت پاسخ‌ها و تصمیمات اتخاذی مربوط و مدیریت مواعد و ارفاق‌های قانونی که با مسئولیت قاضی اجرا تشکیل و تکمیل می‌شود.
نمره اعتباری: نمره‌ای است که به هر زندانی متناسب با انجام تکالیف و نتایج حاصله از شرکت در برنامه‌های اصلاحی و تربیتی تعلق می‌گیرد که موجب تعیین درجه اعتباری زندانی و بهره‌مندی وی از نهادهای ارفاقی از قبیل مرخصی، ملاقات حضوری، نظام نیمه آزادی، آزادی مشروط، تعلیق و آزادی تحت مراقبت الکترونیکی می‌شود.
امتیاز رفاهی: نوعی درآمد یا عائدی مجازی اختصاص یافته به محکوم در ازای اشتغال یا ارائه خدمات عام‌المنفعه و یا مشارکت در برنامه‌های اجرایی مؤسسه کیفری است که قابلیت هزینه‌کرد در موارد مشخص‌شده برای برخورداری از امور آموزشی، فرهنگی و رفاهی فوق‌العاده (بیشتر از حداقل سرانه‌ها) در مؤسسه را دارد.
طبقهبندی: تفکیک انواع مؤسسه‌های کیفری بر اساس جنس، سن، پیشینه کیفری، نوع اتهام متهمان و زندانیان، میزان مجازات آنها، ظرفیت پذیرش مؤسسه‌ها و نیازمندیهای هر استان و همچنین تقسیم‌بندی زندانیان در مؤسسه‌های کیفری بر مبنای منشاء یا علت اصلی ارتکاب جرم (مانند بیکاری، اعتیاد، اختلالات روانی و عادت) و با لحاظ پیشینه کیفری، وجود حالت خطرناک، شخصیت و پیشنهاد سامانه سجازا بر اساس نمره اعتباری حاصل از آخرین وضعیت رفتاری آنها، با هدف صیانت از شرایط جسمی و روانی آنان و تأمین مقدمات لازم برای اجرای برنامه‌های اصلاح و تربیت؛ مطابق با مصوبات و سیاستهای ابلاغی شورای مرکزی طبقهبندی.
سامانه سجازا: «سامانه جامع اطلاعات زندانیان ایران»، سامانه‌ای است هوشمند با کمترین اعمال سلیقه شخصی، حاوی اطلاعات پرونده‌های وضعیت، رفتاری و نظارتی متهم یا محکوم، که طبقهبندی، برنامه اصلاح و تربیت، دریافت خدمات یا امور رفاهی درون زندان، مواعد قانونی، استفاده از ارفاق‌ها، اعمال محدودیت‌ها و تنبیهات و خدمات پس از خروج را برای هر یک از آنان در یک فرآیند مشخص از زمان ورود به مؤسسه تا یک سال پس از خروج، بررسی، تحلیل و به بخش‌های ذی‌ربط پیشنهاد می دهد.
انجمن: «انجمن حمایت از زندانیان و خانواده‌های آنان» که مؤسسه‌ای است غیر انتفاعی تحت نظارت دفتر اقدامات حمایتی سازمان، در راستای حمایت مادی و معنوی از زندانیان نیازمند و خانواده آنها
مرکز مراقبت: «مرکز خدمات اجتماعی و مراقبت بعد از خروج» که به عنوان زیرمجموعه دفتر اقدامات حمایتی سازمان، ضمن نظارت بر انجمن و مددکاران اجتماعی، حمایت از زندانیان آزاد شده واجد شرایط را بر عهده دارد
بنیاد: «بنیاد تعاون زندانیان»، مؤسسه‌ای است غیر انتفاعی و دارای شخصیت حقوقی مستقل که با هماهنگی رئیس سازمان در راستای حرفه آموزی و اشتغال، ایجاد خدمات فرهنگی، ورزشی و رفاهی زندانیان،کمک به امرار معاش خانواده آنان و آزادی زندانیان با تعیین اولویت‌ها توسط سازمان، در چارچوب مفاد اساسنامه خود فعالیت مینماید.
طبقهبندی زندانیان و شورای طبقهبندی: به منظور ایجاد رویه واحد در تفکیک و تخصیص زندان‌های هر استان، برنامه‌ریزی و نظارت در امر طبقهبندی زندانیان در چارچوب این آیین نامه، «شورای مرکزی طبقهبندی» با حضور دادستان کل کشور یا نماینده وی، رئیس سازمان، معاون قضایی، معاون اصلاح و تربیت و معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان، تشکیل می‌گردد. معاون اصلاح و تربیت سازمان به عنوان دبیر این شورا، برگزاری جلسات را حداقل برای هر سه ماه یکبار هماهنگ مینماید. هر یک از مدیران کل زندان‌های سراسر کشور به هنگام بررسی وضعیت طبقهبندی زندانیان استان مربوط، با هماهنگی قبلی در جلسات شورا شرکت میکنند.
مصوبات این شورا برای اجرا، توسط دادستان کل کشور به دادستانهای سراسر کشور و توسط رئیس سازمان به مدیران کل زندانها ابلاغ و در سامانه سجازا ثبت می‌شود.
این مطلب به‌روزرسانی می‌شود ...
نظر شما